Man en mannin: ‘ish we ‘ishéh

Het oudste bewijs dat het Hebreeuws Gods taal en oertaal is 

Er gaat een verhaal over een Engelse professor die zijn colleges Hebreeuwse taal elke keer begon met: ‘Gentlemen, this is the language which God spoke In het Hebreeuws sprak God: ‘Er zij licht!’ In het Hebreeuws riep Hij naar Adam: ‘Waar bent u?’ \

Gesteund door Joods-christelijke traditie
Dat God Hebreeuws sprak en dat deze taal ook de menselijke oertaal is, vindt steun in een eeuwenlange traditie, zowel van Joodse als van christelijke zijde. De bekende Joodse schriftverklaarders Rashi en Samuël Hirsch stellen zich expliciet op dat standpunt: de ene taal van Genesis 11 vers 1 was de ‘heilige taal’, de Hebreeuwse bijbeltaal. De kerkvader Hieronymus, een groot Hebreeuws taalgeleerde, noemt het Hebreeuws de moederschoot van alle talen en volgens hem was men er in de oudheid van overtuigd dat het Hebreeuws waarin het Oude Testament is geschreven, het begin is geweest van alle menselijke taal. Geheel in lijn hiermee zegt de kerkvader Origenes zonder enige schroom, en later ook Augustinus, dat Adam Hebreeuws sprak.

Twee unieke woorden
Het Hebreeuws is een taal met aparte lettertekens, die elk hun eigen unieke naam dragen, maar ook een taal met tal van verrassende woordverbanden. Eén van die verrassingen beschouwen Joodse taaltheologen als een bewijs voor het goddelijke karakter van de bijbeltaal. Er is een unieke samenhang én een uniek verschil tussen de Hebreeuwse woorden voor man en vrouw (Gen. 2:23): c y a ‘ish (man) en h c a ‘isháh (vrouw). Beide woorden bevatten dezelfde basisletters: de a (Aleph) en de c (Shin). Dit taalsymbool verwijst naar de volledige gelijkwaardigheid van man en vrouw: beide zijn opgebouwd uit de Aleph en de Shin. Toch zijn man en vrouw niet identiek: een unisekscultuur vindt in de bijbel geen steun. De woorden voor man en vrouw hebben namelijk elk een radicaal verschillende GodsNaamletter in zich, die duidt op de unieke identiteit van beide. Het typisch eigene van de man wordt aangeduid door de GodsNaamletter y Jod (c y a: ‘ish) en het karakteristieke van de vrouw door de GodsNaamlefter h Hé (h c a: ‘isháh). Samen vormen die twee letters de verkorte GodsNaam h y Jod-Hé (= jáh, wat wij kennen van hallelujáh). Daarin ligt een diepe symboliek: waar man en vrouw zich verenigen in een hecht verbond, tot één vlees worden, daar geven zij gestalte aan de GodsNaam, daar wordt Zijn aanwezigheid zichtbaar onder de mensen. Daarom is echtscheiding ook zon diepingrijpend gebeuren: het breekt iets stuk, het breekt iets af van Gods aanwezigheid op aarde.

 

Man en vrouw niet gelijktijdig
Als men de Jod en de Hé, het typische eigene, uit de woorden ‘wegkrast’, blijven de letters a Aleph en c Shin over. Deze twee letters vormen samen het woord c a (‘ésh: vuur, erotiek), ingrediënten die geen hechte basis vormen voor een levenslang huwelijksverbond. Als God zelf, de altijd aanwezige, niet meer tussen beiden in is en seksuele aantrekkingskracht het enige bindmiddel vormt, is er weinig perspectief op een duurzaam samenzijn. De Jod en de Hé duiden op nog een opmerkelijk verschil tussen beide. Volgens de Hebreeuwse taaltraditie is de Jod eerder geschapen dan de Hé: de Jod, dit allerkleinste letterteken, zou het eerst uit Gods hand gekomen zijn, als bouwstof voor alle andere letters. Bovendien is het ook de eerste letter van de GodsNaam (J)(H)(W)(H). Eerder en later zijn in de bijbel belangrijke begrippen. Ouders, die er eerder zijn dan de kinderen, verdienen daarom alleen al respect: eert uw vader en uw moeder. De ongelijktijdigheid in de schepping is Gods keuze, Zijn uitverkiezing, en die uitverkiezing moeten de kinderen respecteren. Dit respect kenmerkt eveneens de relatie tussen de ouders onderling. De vrouw, de Eva aller tijden, moet erkennen dat de man, de Adam aller tijden, de eerdere is. Niet alleen omdat Adam het eerst geschapen is, maar ook omdat hij het eerst de Woorden Gods ontvangen heeft: van alle bomen mag u eten min één*. En last but not least kenmerkt deze ongelijktijdigheid ook onze relatie tot Israël: de volken moeten Israël erkennen als het eerste Godsvolk, aan wie het eerst de Woorden Gods zijn toevertrouwd.

 

Pronkstuk van de schepping

Weliswaar kan het respect dat de vrouw moet geven aan de man, leiden tot een cultuur van onderwaardering van de vrouw of zelfs van ondergeschiktheid en onderdrukking, maar dit ligt allerminst in de lijn van de bijbel. Eerder het tegendeel: in de bijbel wordt de vrouw juist op een voetstuk gezet. Immers, de vrouw is geschapen uit hoger materiaal dan de man: Adam werd gevormd uit aardstof of steengruis, uit de klei getrokken, terwijl Eva gemaakt is uit hoger ontwikkeld, uit menselijk materiaal. Met als gevolg dat de vrouw als Gods laatste creatie, als het pronkstuk van de schepping ook veel fijngevoeliger en creatiever is dan de ‘eerdere’. Op deze fijngevoeligheid duidt ook de letter Hé, die een veel ingewikkelder letterteken is dan de simpele Jod. Het letterteken Hé, dat in de vormgeving wordt getypeerd door de opening links boven - Hé, betekent letterlijk ook ‘opening’ - is symbool voor openheid en ontvankelijkheid, voor indrukken en stemmen die van ‘Hashem’, de Naam afkomstig zijn. Uiteraard dus ook voor negatieve stemmen. Daar ligt dan ook de bijzondere kwetsbaarheid van de vrouw, dat zij al te gauw afgaat op wat ze aanvoelt en niet op wat gezegd is: alles min één. Maar dat doet niets af aan haar unieke begaafdheid die ver uitsteekt boven die van de man. Iedere man doet wijs dat ronduit te erkennen.

 

Aleph en Shin: vurige liefde

Er is nog een merkwaardig verschil, dat in het scheppingsverhaal wordt uitgedrukt door het woord ‘keneged’: als tegenover. In de bijbelse visie staan man en vrouw niet boven of onder elkaar, ook niet naast elkaar, maar tegenover elkaar. Ze zien elkaar in het gezicht, in de ogen. In deze positie kunnen ze ook achter elkaars rug kijken: ieder een eigen blikveld, de één kan zien wat de ander niet ziet. Deze verschillende blikrichting kan spanningen geven, maar verenigd in een hechte relatie geeft het juist een enorme blikverruiming: tezamen kunnen zij rondblikken. De ‘Aleph’ verwijst naar de ‘Eén’, die staat aan het begin van ons bestaan. De ‘Shin’, de eerste letter van Shalom, typeert onze toekomst: de vrede op aarde met in het centrum de vredesstad Jeruzalem, met haar drie ‘Shin-bergen’. Daarom: met ‘Aleph-Shin’, dat wil zeggen: met hartstocht, erotiek en seks, daar is bijbels gezien niks mis mee. De vraag is alleen waaraan de hartstocht toegevoegd wordt: aan de eigen bevrediging of aan de echte liefde waarin de liefde Gods zich weerspiegelt. We mogen God en elkaar hartstochtelijk liefhebben, vurig, met vlinders in de buik!

 

In de bijbelse visie staan man en vrouw niet boven of onder elkaar

Het is niet verrassend dat rabbijnen in deze taalgegevens het bewijs zien voor de goddelijkheid van de bijbeltaal: in geen enkele andere taal komt zoveel symboliek voor! Een wetenschappelijk bewijs kan men het niet noemen, maar het is wel zeer aannemelijk dat achter de bijbeltaal een creatieve ontwerper staat, een originele schepper, - dé Schepper - en dat deze Schepper in Zijn eigen taal ons aanspreekt: Adam waar bent u?’

 

 

* In deze ene richtlijn zijn in feite de kernregels van de Torah samengevat: alle vruchten min één = min de eerstelingen, alle inkomsten min één tiende, alle dagen werken min één.

 

Deze tekst is grotendeels ontleend aan de Alephcursus ‘Hebreeuws in Zes Dagen’.

Info: www.studiehuisreshiet.nl